واکاوی امنیت و عدم امنیت فضای مجازی برای نوجوانان و جوانان

امنیت یا عدم امنیت فضای مجازی موضوعی است که خانواده‌ها، اجتماع و حتی مسئولان عالی کشور را نگران کرده است زیرا مخاطبان اصلی این فضاها، نوجوان و جوانان هستند.

به گزارش اشراق24، فضای مجازی و استفاده از تلفن‌های هوشمند این روزها در بین جوانان باب تازه‌ای برای تفریح و تفرج ایجاد کرده است.

اینکه باید از تکنولوژی استفاده صحیح داشت، صحبتی است که تمام بزرگان بر آن تأکید دارند و هم‌چنان موضوع استفاده از شبکه‌های مجازی و اجتماعی از مباحثی است که در دنیای کنونی مسائلی را به وجود می‌آورد.

استفاده از شبکه‌های نوظهور اجتماعی در بین جوانان باب توجه بیشتری دارد و کماکان به تعداد نفرات مخاطب این شبکه‌ها و فضاهای اجتماعی استفاده می‌شود.

فضای مجازی فواید بسیاری برای زندگی‌های امروزی دارد، اما استفاده صحیح از این تکنولوژی بحثی است که توجه بیشتر به آن را طلب می‌کند.

گفته‌ می‌شود بخش قابل توجهی از مردم و بیش از 86 درصد از جوانان کشور، از کاربران فضای مجازی هستند. ضمن اینکه در این بین برخی فقط به دلیل وقت گذرانی، برخی بازی‌های رایانه‌ای و برخی دیگر موسیقی مخاطب فضای مجازی شده‌اند.

اینکه درصد و نفوذ تلفن همراه بین جوانان و جامعه هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود بر کسی پوشیده نیست و از زمان ورود تلفن‌های همراه هوشمند میزان این استفاده فراتر از انتظار هم پیش رفته است.

در مدارس و در جیب دانش‌آموزان به وفور تلفن‌های هوشمند با اتصال به اینترنت و بدون محدودیت استفاده دیده می‌شود. دانش‌آموزان دبیرستانی یا همان مقطع متوسطه داشتن تلفن همراه هوشمند را به نوعی باکلاسی می‌دانند.

حتی مدارس هم از ورود تلفن‌های هوشمند و استفاده از فضای مجازی مصون نمانده‌اند و دانش‌آموزانی هستند که اعتیاد به تلفن همراه و اینترنت به گونه‌ای شده است که در حیاط مدرسه و کلاس درس هم مشکلاتی را برای معلمان به وجود آورده است.

اینکه ورود تلفن همراه به مدارس ممنوع است در قوانین وجود دارد اما مدارسی هم هستند که هر چقدر مسئولان مدرسه برای عدم استفاده تلفن همراه فریاد می‌زنند، بازهم دانش‌آموزان با تلفن هوشمند و اینترنت و فضای مجازی در مدرسه جولان می‌دهند.

صدیق‌میرزایی کارشناس فضای مجازی و فناوری‌های نوین با بیان اینکه عمده کارشناسان و روانشناسان در خصوص استفاده بیش از اندازه و بدون نظارت و بدون برنامه‌ریزی از فضای مجازی هشدار داده‌اند، گفت: «بر اساس نتایج یک پیمایش، اصلی‌ترین نگرش به فضای مجازی در داخل کشور، نگرش تفریحی، فراغتی و گفت‌وگو و چت بوده است، یعنی همان که بیشترین ضرر را از اتلاف وقت گرانبهای نوجوان باهوش ایرانی به بار می‌آورد».

وی به تهدیدهای فضای مجازی اشاره کرد و ادامه داد: «انزوا و گمنامی هویت از جمله تهدیدهای فضای مجازی است یعنی با وجود ارتباط‌های گسترده در این فضا، فرد به یک آدم منزوی تبدیل می‌شود یعنی نه تنها با شبکه اجتماعی روبه‌رو نیستیم بلکه با شبکه‌هایی که ضد اجتماعی هستند، روبه‌رو هستیم ضمن اینکه فرد زمان زیادی را به بطالت می‌گذراند و محتوای بالایی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد که این حکم غذای زیاد برای جسم را دارد و موجب سوء تغدیه می شود برای روح نیز تبعات ضعف در خلاقیت برای مخاطبین به ویژه دانش آموزان را منجر می‌شود».

صدیق‌میرزایی توضیح داد: «در حال حاضر وقتی معلم به یک دانش‌آموز موضوع تحقیقی ارائه می‌دهد دانش‌آموز از طریق موتور جست‌وجوگر موضوع تحقیق را سرچ می‌کند و اطلاعات را پرینت گرفته و در اختیار معلم قرار می‌دهد و در این حالت دانش‌آموز هیچ تلاشی برای تحقیق کردن نمی‌کند و این، همان چیزی است آینده سازان کشور را وابسته و بدون تفکر به بار می آورد».

وی با تأکید بر اینکه هیچ فرد عاقلی با تکنولوژی مخالفت نمی‌کند، افزود: «در فضای مجازی با آنچه مخالفت می‌شود نرم‌افزارهایی است که بر اساس تفکرهایی مخالف دیدگاه‌ها و قوانین کشور ایجاد می‌شود و نوجوانان را به سمت بیراهه و انحراف هدایت می‌کند و قطعا فناوری‌های امن و سالم که می‌تواند به فرصت‌های زندگی بهتر و البته تحقق تمدن جهانی اسلام کمک کند می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد».

ابراز نگرانی استفاده نامناسب از فضای مجازی تا حدی شده است که مقام معظم رهبری در دیدار خود با معلمان در 13 اردیبهشت 1395 فرمودند: «این فضاى مجازى امروز از فضاى حقیقىِ زندگى ما چند برابر بزرگ‌تر شده؛ بعضى‌ها اصلاً در فضاى مجازى تنفّس میکنند؛ اصلاً آنجا تنفّس میکنند، زندگى‌شان در فضاى مجازى است. جوانان هم سروکار دارند با فضاى مجازى، با انواع ‌و اقسام چیزها و کارها، با برنامه‌هاى علمى‌اش، با اینترنتش، با شبکه‌هاى اجتماعى‌اش، با مبادلات و امثال اینها سروکار دارند؛ خب، اینجا لغزشگاه است. هیچ‌کس نمیگوید آقا جادّه نکش. اگر شما در یک منطقه‌اى جادّه‌اى لازم دارید، خیلى خب، جادّه بکش، جادّه‌ى اتوبان هم بکش امّا مواظب باش! آنجایى که ریزش کوه محتمل است، آنجا محاسبه‌ى لازم را بکنید. ما به دستگاه‌هاى ارتباطى خودمان، به مجموعه‌ى وزارت ارتباطات و شوراى عالى مجازى -که بنده از آن هم گله دارم- سفارشمان این است. ما نمی‌گوییم این راه را ببندید؛ نه، اینکه بى‌عقلى است. یک کسانى نشسته‌اند، فکر کرده‌اند، یک راهى باز کرده‌اند به‌عنوان این فضاى مجازى و به قول خودشان سایبرى؛ خیلى خب، از این استفاده کنید منتها استفاده‌ى درست بکنید؛ دیگران دارند استفاده‌ى درست میکنند؛ بعضى از کشورها طبق فرهنگ خودشان این دستگاه‌ها را قبضه کرده‌اند. ما چرا نمی‌کنیم؟ چرا حواسمان نیست؟ چرا رها میکنیم این فضاى غیر قابل کنترل و غیرمنضبط را؟ مسئولند، یکى از مسئولین هم همینها هستند؛ دستگاه وزارت ارتباطات است.»

درست است که آموزش و پرورش نقشی کلیدی در تربیت نسل آینده کشور دارد، اما باید به مسئولیت‌های دیگر دستگاه‌ها نیز توجه داشت که برای مصون سازی نوجوانان و جوانان در فضای مجازی چه تدابیری اندیشیده‌اند.

قشر نوجوان و جوان که مخاطبان اصلی دستگاه تعلیم و تربیت محسوب می‌شوند، بیشترین سنین در معرض آسیب‌های مختلف اجتماعی هستند و اگر بتوانیم فضای مجازی را کنترل و بر اساس موارد مورد اهمیت کشورمان هدایت کنیم بی شک فضای مجازی هم می‌تواند مفید فایده باشد.

در این راستا، آموزش و پرورش طرح شبکه اجتماعی دانش‌آموزان را مطرح کرده است که این طرح هنوز به سرانجامی نرسیده است؛ حمیدرضا کفاش معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در خصوص شبکه اجتماعی دانش‌آموزی «شاد» گفت: «کار مطالعاتی انجام سده است و مدیر آن را نیز منصوب کردیم».

وی افزود: «علت توقف کار این بود که صندوق ذخیره فرهنگیان، سایت گسترده‌ای را ایجاد کرده بود و توافق‌نامه‌ای را امضا کردیم که بتوانیم از خدمات این سایت برای «شاد» استفاده کنیم؛ البته بعید می‌دانم که بتوانیم در تابستان امسال شبکه «شاد» را راه‌اندازی کنیم».

امیدواریم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با تدابیری که برای مصون سازی جوان در فضاهای مجازی در پیش گرفته است بتواند فضا و محیطی امن برای تبادل اطلاعات ایجاد کند تا از طرفی دیگر آموزش و پرورش بتواند وظیفه تربیت و راهنمایی خود را به نحو احسن انجام دهد.