بامشهورترین دانشمند و فقیه و محدث نامی شیعه بیشترآشناشوید

 به مناسبت نوزدهم اردیبهشت مصادف با بزرگداشت شیخ کلینی به معرفی این دانشمند و فقیه و محدث نامی شیعه می پردازیم.

اشراق آنلاین: نوزدهم اردیبهشت مصادف با بزرگداشت شیخ کلینی، صاحب یکی از چهار کتاب معروف شیعه است.ابوجعفر محمدبن یعقوب کلینی رازی معروف به کلینی، شیخ کلینی، ثقه الاسلام کلینی صاحب کتاب گرانقدر کافی و مشهورترین دانشمند و فقیه و محدث نامی شیعه در نیمه اول قرن چهارم هجری است.

کلینی از روستای کلین در 38 کلینی از روستای کلین در 38 کیلومتری شهرری و نزدیک حسن آباد قم بود که در زمان امام عسگری (علیه السلام) در همین روستا بدنیا آمد. وی مراحل ابتدایی علوم اسلامی را نزد پدر و دایی خود، علی بن محمد بن ابراهیم علان استاد حدیث، گذراند..

بعد از دوران کوتاهی که با منابع رجالی و حدیثی آشنا شد، برای ادامه تحصیل به شهرری رفت. در آن موقع هر چند شهرری بیشتر مردمانش شافعی و حنفی مذهب بودند ولی به خصوص روستاهای آن شیعیان دلباخته اهل بیت و مرکز شیعه نشین بود و اکثر اهل تسنن آن شهر، به دلیل اخلاق و رفتار اسلامی شیعیان، همیشه تحت تاثیر آنان بودند. از این رو، ری به شهر شیعه نشین معروف بود.

فرقه اسماعیلیه هم با انگیزه تسلط بر ایران بیشتر از همه در این نقطه بودند و به ترویج تفکر و آرای خود پرداخته بودند و لذا شهرری، مرکز برخورد آرا و اندیشه های فرقه اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه شده بود.شیخ کلینی در این زمان، در کنار گذراندن تحصیلات و علوم خود، ضمن آشنایی با اندیشه های دیگر مذاهب، پی برد که بعضی از این فرقه ها می خواهند تشیع را از مسیر واقعی خود خارج کننداو درد را شناخت و برای درمان آن، هدفش را انتخاب و تصمیم گرفت که به نوشتن احادیث بپردازد. کلینی درمحضر ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی ساکن ری حدیث را آموخت و همان زمان که قرمطیان با عقاید التقاطی خود که مخلوطی از عقاید زرتشت، مانوی و اسلامی بود و به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداخته بودند، آنها را به نقد کشید و کتاب “الرد علی القرامطه” را نوشت و در دسترس شیعیان گذاشت.

کلینی برای تکمیل علوم و اهدافش، سپس راهی قم شد. در آنجا از هر مسجد و حسینیه ای که راویان و محدثان، نقل حدیث می کردند، حدیث می شنید. او با بسیاری از آخرین افرادی که از زبان امام عسگری (علیه السلام) و یا امام هادی (علیه السلام) بدون واسطه حدیث شنیده بودند، ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره ها برد.

بار دیگر این مرد بزرگ، برای ناشنیده ها و کسب علوم دیگر از قم به کوفه هجرت کرد. زیرا کوفه در آن زمان یکی از مراکز بزرگ علمی بود که اشخاص برای تبلیغ مذهب و قیده خود آزادنه به آنجا می رفتند.کلینی سپس به بغداد رفت و چون دیگر فردی گمنام نبود و تصویری از یک شیعه واقعی در اذهان مردم هر دیار گذاشته بود لذا در مدتی کوتاه شیعه و سنی در مشکلات دینی به او مراجعه می کردند و در فتاوا به او روی می آوردند و در این خصوص مورد وثوق و اعتماد هر دو فرقه بود و همین سبب شد که به او لقب ثقه الاسلام دادند.

شیخ کلینی در زمان امام حسن عسگری (علیه السلام) به دنیا آمد و با چهار سفیر و نایبان خاص امام زمان(عج) معاصر بود و با آنکه آن بزرگواران از فقها و محدثین بزرگ شیعه بودند ولی به دلیل محدویت ها و ممنوعیت های اجتماعی، مسوولیت فرهنگی و علمی تشیع بر دوش کلینی بود که می توانست به طور آشکار به ترویج مذهب شیعه امامیه و نشر معارف و فضایل اهل بیت بپردازد.

کلینی اندوخته های سال ها رنج و مشقت و تلاش را در مجموعه ای گرد آوری کرد و با غایب شدن امام زمان (علیه السلام) و دسترسی نداشتن همه شیعیان به نواب خاص حضرت، احادیث پیامبر و ائمه معصومین (علیهم السلام) را جمع آوری و شیوه نامه و کتاب ارزشمندی در کنار قرآن تالیف کرد که این کتاب را طی 20 سال تلاش خستگی ناپذیر تالیف کرد.

کتاب کافی، مهم ترین و نفیس ترین کتاب از مجموعه کتب چهارگانه حدیثی (کتب اربعه) مذهب تشیع است. مجموعه این کتاب شامل اصول کافی 2 جلد، فروع کافی در پنج جلد و روضه کافی یک جلد است که در بردارنده 16 هزار و 199 حدیث از پیامبر و ائمه اهل بیت (علیهم السلام) می باشد.

شیخ کلینی، در زمانی به تبیین ارزش های اخلاقی و اسلامی پرداخت که اروپاییان دوران بربریت و وحشی گری را می گذراندند.سرانجام این محدث عظیم الشان که در دنیای آن روز چشم و چراغ شیعه و سند افتخار دانشمندان بغداد، اعم از شیعه و سنی بود، در سال 328 هـجری قمری، مصادف با مبدا غیبت کبرای امام زمان (علیه السلام) در سن 70 سالگی در بغداد از دنیا رحلت کرد و آرامگاه او در باب الکوفه در بغداد، امروز در ناحیه شرقی نهر دجله کنار پل قدیم بغداد، زیارتگاه شیعیان و دوستداران اهل بیت(علیهم السلام) است.. آنچه مهم‌تر است ستایش درباره کتاب او است.

مهم‌ترین اثر شیخ کلینی

در واقع بهترین اثری که کلینی از خود باقی گذاشته، کتاب بزرگ الکافی است. شیخ مفید که از عالمان بزرگ است می‌گوید کافی از بزرگ‌ترین کتاب‌ها و پرفایده‌ترین کتب شیعه است. شهید اول نیز در این باره می‌فرماید کتابی همپای کافی در حدیث نوشته نشده است.

صدرالمتالهین که از شارحان کتاب کافی است کتاب او را کتابی مهم دانسته که در بیان حقایق اهل بیت‌ع نوشته شده است. مرحوم فیض کاشانی نیز کتاب او را کامل‌ترین و جامع‌ترین کتابی می‌داند که در حوزه جمع‌آوری احادیث نوشته شده است.

علامه محمد باقر مجلسی، از محدثین بزرگوار، کتاب او را ضابط‌ترین، جامع‌ترین و برترین کتاب در مذهب امامیه دانسته است. به عبارتی دیگر، همه علمایی که این کتاب را خوانده‌اند، آن را تایید کرده‌اند. به نظر می‌رسد آنچه به این کتاب ارزش داده، جامعیت نسبی در این کتاب است. این کتاب تمام روایاتی را که در حوزه اصول و فروع وجود دارد، بیان کرده است.