۳۱ خرداد سالروز درگذشت شهید چمران/چمران و مرد مثلث عین

در چنین روزی از تاریخ،مردی از ایران به شهادت رسید که به خصلت علم، عرفان و عمل آراسته بود.

به گزارش اشراق۲۴، ماه خرداد، ماهی است که قیام خونین ۱۵ خرداد تا روز رحلت امام خمینی، درگذشت دکتر شریعتی و پرواز ابدی دکتر مصطفی چمران را در کارنامه درس تاریخ خود و هجرت مسافران ابدی یدک می­کشد.

شاید آنچه در ذهن عموم مردم ما از شهید چمران مانده باشد، مسأله شهادت و رشادت و جنگ باشد، که البته این موارد کم ارزش نبوده و اصولا شهادت در اسلام از ارزش والایی برخودار است که نیاز به توضیح بر سر آن نیست. مسأله اصلی آن است که باید ابعاد وجودی یک شخصیت را به درستی و کامل معرفی و ترسیم کرد همانطور که متأسفانه در تاریخ اسلام بیشتر شمشیر مولا علی را نشان دادند و آنچه در ذهن مردم دین دار از علی تجسم می شود ذوالفقار است. در حالی که به تعبیر زیبای دکتر شریعتی، اسلام بیشتر مدیون سکوت مولا علی است تا شمشیر مولا علی. سکوتی که موجب وحدت اسلام به مدت ۲۵ سال شد و به قول خود مولا علی(ع) در نهج البلاغه، خون دل می خورد و صبر پیشه می کرد تا این بذر نوپای اسلام توسط دشمنان خارجی، ریشه کن نشود و بذری که پیامبر اسلام کاشتند را با سکوت خود آبیاری و با اسلحه وحدت، حفظ کردند.

شهید چمران و مثلث “ع”

آری، شهید دکتر مصطفی چمران یک انسان تک بعدی و مبارز محض نبوده است. بدون مبالغه باید شهید دکتر چمران را بعنوان یک مسلمان کامل امروزی و بسیجی زمان که مسلح به علم، عرفان و عمل بود، شناخت و از آن یاد کرد. متأسفانه در طول سال­های گذشته یک تصویر ناقصی از دکتر چمران ارائه و معرفی شده است و نسل جوان ما تصویر کامل و جامعی از این مرد بزرگ در اندیشه خود ندارد.

شهید چمران در سال ۱۳۱۰ در تهران متولد و تحصیلات ابتدایی تا مقطع کارشناسی در ایران گذراند و با عالی ترین نمرات و شاگرد اولی در رشته فنی الکترومکانیک دانشکده تهران موفق به بورسیه تحصیلی و برای ادامه تحصیل به آمریکا مهاجرت کرد. دکتر چمران فوق لیسانس خود را از دانشگاه تگزاس و دکترای خود را در دانشگاه مطرح برکلی کالیفرنیا در رشته فیزیک پلاسما گذراند. باید گفت شهیدچمران از نظر علمی موفق به تحصیل در بهترین رشته ها و دانشگاههای سطح اول جهان شده بود که هنوز هم آرزوی همگان است. دکتر چمران پس از موفق به اخذ مدرک دکترای خود با عالی ترین درجه از بهترین دانشگاه جهان، در جدیدترین پروژه های روز جهان در آمریکا مشغول به تحقیق و پژوهش گردید. دکتر چمران به خاطر روح انقلابی و عرفانی و احساس مسئولیتی که هر انسان دردمندی باید داشته باشد، همه را رها کرد و پا به میدان عمل گذاشت و به تعبیر خودش، نمی خواست که در کنج دانشگاه و پای کرسی در منزل بنشیند و از طریق روزنامه و رادیو به وضعیت مستضعفان و محرومان گوش بدهد. دکتر چمران اسیر علم محض و تفکر ساینتیسم غرب نشد و روح عرفانی و شیعی خود را شعله‏ورتر کرد. بقول اقبال لاهوری

طلسم علم حاضر را شکستم       ربودم دانه و دامش گسستم.

باری، دکتر چمران در زمان زمامداری جمال عبدالناصر به مصر رفت و آنجا دو سال دوره کماندویی و جنگ های چریکی دید و در آنجا هم شاگرد اول شد. بعدا به لبنان هجرت و در کنار امام موسی صدر، جنبش امل را به راه انداخت. در آنجا یک داستان عاشقانه بین دختر لبنانی و شهید چمران شروع گردید و اوج اخلاق و روح عرفانی دکتر چمران را می توان مشاهده کرد که مثل جوانان امروز، عشق را ملعبه ی شهوت و هوس نکرد و یک درس بزرگ به نسل ما و عصر ما می دهد که چگونه در قله احساس، باز هم می توان اخلاق را حفظ کرد. شیوه زیستن دکتر چمران با خانواده خودش را می توان بعنوان الگویی برای نسل جوان امروز ترسیم کرد. در دورانی که نسل امروز در زنجیر نظام سرمایه داری و مصرف گرایی اسیر شده و زیر این چرخ له شده است، دکتر چمران می گفت مادیات نمی تواند پایه و اساس محکمی برای زندگی مشترک باشد و این را در عمل نشان داد. دکتر چمران که سرپرستی یتمیان شیعه را در لبنان بر دوش گرفت و حتی به همسر مسلمان آمریکایی ایشان به دلیل عدم تحمل شراط سخت در لبنان و فقر و محرومیت، از وی جدا شد، شبی چنان دچار تب و لرز شد و مقداری سوپ برای ایشان آوردند، هر کاری کردند از سوپ استفاده نکرد و گفت چطور غذایی را تناول کنم که بچه های یتیمان نخوردند، همسرش گفته که بچه ها خواب هستند. گفت: اگر بچه ها خواب هستند ولی خدای بچه ها که بیدار است……….

دکتر چمران به همراه تعدادی از یاران خویش با وقوع انقلاب اسلامی به ایران آمد و در انواع پست ها و مقام ها از طرف دولت موقت مهندس بازرگان تا نماینده امام در جنگ و مجلس، گمارده شد، ولی هیچ پُستی وی را پَست نکرد و زمین گیر نکرد و مانند اغلب مسئولان امروز که مسئولیتی بیشتر از حفظ صندلی و مسئولیت خود ندارند، نبود. دکتر چمران به دلیل روح عرفانی و معنوی که داشت، هیچگاه اسیر مادیات و تجمل گرایی نشد و حتی یک متر خانه شخصی، ماشین و ثروتی از خودش نداشت. همسرش به همراه خودش در کردستان، روزها و شب ها زیر گلوله و خمپاره، نان و پنیر مصرف می کرد.در دفتر کار می خوابید و موقع شهادت، همسرش بی سرپناه بود که طبق خاطرات همسرش، به کمک مقام معظم رهبری و آیت‏الله رفسنجانی صاحب خانه و مقداری اسباب و اثاثیه اولیه شد.

باری، شهید دکتر چمران الگوی کاملی از یک مومن انقلابی مسلح به ابزار علم برای توانمندی خویش، مسلح به ابزار عرفان برای رسیدن به کمال و تعالی و خدایی شدن و مسلح به ابزار عمل برای پیوند دانش و عقیده بود تا بفهماند یک جوان مسلمان باید به یک پهلو نیفتد و در این عصر حاضر برای مبارزه با ظلم و امپریالیسم جهانی نیاز به حرکت و توانمندی در همه ابعاد می باشد.

بسیجی امروز ما نباید مغرور و اقناع به شعار ولایت مداری شود و دایره رسالت و مسئولیت خویش را به شعار ولایت مداری و فدایی شدن در این راه محدود کند، بلکه باید به علم روز مسلح شود همان که استاد مطهری می گفتند اگر قرار است ما از بدبختی و استعمار و عقب ماندگی رها شویم و از دین خود دفاع کنیم و به رفاه برسیم، یک راه دارد و آن علم است علم و علم…. البته استاد مطهری علم را به تنهایی برای سعادت بشرکافی نمی دانست

در این مختصر نوشتار مجال نیست که نقد خود را به علم گری محض و عقل محض توضیح دهم و ساینتیسم محض نباید موجب مبهوت شدن جوان ما و دین گریزی و پشت کردن به معنویات و عرفان و دین شود. چون علم به تنهایی برای سعادت بشر کافی نیست، علم یک عنصر ابزارساز است و موجب توانا شدن بشر می شود و قدرت و ابزار و فناوری به همراه میاورد، ولی این دین است که به زندگی جهت و گرمی می دهد.

بنابراین شهید دکتر چمران می تواند به عنوان یک الگوی بارز برای نسل من و عصر من مطرح و ترسیم گردد که توانست  مثلث علم، عرفان و عمل را با هم در خود پرورش دهد.